34 eetbare klimmers om een verticale tuin aan te leggen
Je wil je tuinhuis, gevel of pergola bedekken met eetbare klimplanten en je hebt geen idee wat te planten? Deze lijst met 34 eetbare klimplanten geeft je alvast inspiratie.
Eénjarige eetbare klimmers
|
Naam |
Klimmechanisme |
Wat is eetbaar? |
Bijzonderheden |
|
Basella (Basella alba) |
slingeren |
Blad als spinazie, mooie eetbare bloemen |
*Vooral mooi in de late zomer.
*Warme opkweek van plantgoed nodig |
|
Erwt (Pisum sativum) |
blad- en takranken |
Jonge scheuten (pea shoots), bloemen, zaden, jong als peultjes ,(enkel als je een ras zonder draad hebt!) |
Is maar groen tot de vroege zomer. Erwt kan je heel vroeg zaaien en combineren met een andere éénjarige klimmer voor de nazomer. |
|
Boon (Phaseolus spp.) |
slingeren |
Peulen, zaden, blad |
|
|
Wikke (Vicia cracca) |
bladranken |
Bladeren en jonge stengels, zaden (gekookt |
Eerder lage klimmer. Wilde plant uit onze flora |
|
Komkommer en augurk (Cucumis sativus) |
stengelranken |
Jonge Blaadjes en toppen als spinazie, vruchten |
|
|
Olijfkomkommer en co Cyclanthera spp. |
stengelranken |
Blad als spinazie, vruchten |
*Veel soorten: olijfkomkommer, fat baby achocha, etc. *hoge groeisnelheid |
|
Pompoen en rankende courgettes (Cucurbita pepo en C. maxima) |
stengelranken |
Vruchten, jonge blaadjes en toppen als spinazie, eetbare bloemen, |
*Klimmen gaat goed met kleinvruchtige soorten
*dikwijls extra ondersteuning nodig voor klimplant en vrucht |
|
Oost-indische kers- achtigen (Tropaeolum majus, T. peregrinum) |
slingeren |
Blad, knol, bloemknoppen, bloemen |
T. majus klimt uit zichzelf slechts beperkt. Beste resultaat behaald door te laten klimmen in struiken |
Foto 's: van links naar rechts: snijboon, basella en komkommer
Foto's: van links naar rechts: olijfkomkommer, pompoen en in een haag klimmende oost-Indische kers
Meerjarige eetbare klimmers
|
Naam |
Klimmechanisme |
Wat is eetbaar? |
Bijzonderheden |
|
Akebia (Akebia quinata) |
slingeren |
Fruit, jonge scheuten |
Nog niet getest |
|
Madeira vine (Anredera cordifolia) |
slingeren |
Blad als spinazie, knol (knol nog niet geprobeerd om te eten) |
Bovengronds gedeelte sterft af in winter. Knol vorstvrij bewaren |
|
Lima boon (Phaseolus lunatus) |
slingeren |
Zaden en jonge peulen |
Er bestaan zowel klimmende als struikvariëteiten (cfr. prinsessenbonen) |
|
Pronkboon (Phaseolus coccineus) |
slingeren |
Gekookte peulen, zaden, blad, wortel |
Peulen jong plukken, worden zeer draderig |
|
Lab lab (Dolichos lablab) |
slingeren |
Gekookte peulen, zaden, blad, wortel |
Kan zeer goed tegen droogte. Ook goed te telen in pot. |
|
Aardaker (Lathyrus tuberosus) |
takranken |
Kleine knolletjes |
Oude nutsplant uit onze contreien (1-2 m hoog als geleid) |
|
Indianenaardappel (Apios americana) |
slingeren |
Vooral de knol, ook peulen zouden eetbaar zijn |
Nog niet getest. |
|
Groundnut (Amphicarpaea bracteata) |
slingeren |
Zaden (boven- en ondergronds) |
Nog niet getest |
|
Yam bean (Pachyrhizus tuberosus) |
slingeren |
Vrij grote Knollen, peulen zijn giftig als volgroeid (zaden bevatten rotenon) |
*Tropische plant. Waarschijnlijk niet winterhard bij ons. *Nog niet getest. |
|
Druif (Vitis spp.) |
takranken |
Vruchten, jong blad |
Er bestaan ongelooflijk veel rassen van V. vinifera. Daarnaast heb je nog verschillende andere Vitis soorten met eetbaar fruit. |
|
Onsterfelijkheidskruid (Gymnostemma pentaphyllum) |
takranken |
Blad en jonge stengels als groente, blad ook als thee |
Pas geplant (voorjaar 2016) buiten gebruik in thee heb ik de plant nog niet getest |
|
Magnolia vine (Schisandra chinesis en S. rubrifolia) |
slingeren |
Vruchten, (volgens plants for a future ook de bladeren van de plant) |
In zwang als superfruit. Heeft meestal een bestuiver nodig om vrucht te zetten! Groei in onze tuin na drie jaar nog steeds zwak. |
|
Kiwibes (meestal Actinidia arguta er bestaan nog heel wat andere soorten) |
slingeren |
Vruchten |
Kijk goed de bestuiving na. Groeit liefst beschut. A. kolomikta heeft sierlijk tweekleurig blad |
|
Kiwi (Actiniadia chinesis en A. deliciosa) |
slingeren |
Vruchten |
Kijk goed de bestuiving na. Groeit liefst beschut in volle zon |
|
Hop (Humulus lupulus) |
slingeren |
Hopscheuten, thee van blad |
Zeer krachtige groeier die het ook op moeilijke plaatsen goed doet |
|
Oost-indische kers-achtigen (Tropaeolum brachyceras, T. speciosum, T. tuberosum) |
slingeren |
Knol van T. tuberosum en T. brachyceras; T. speciosum blad eetbaar (nog niet getest) |
T. speciosum en T. tuberosum vragen specifieke groeiomstandigheden (wortels koel, blad in de zon). Kunnen moeilijke groeiers zijn. |
|
Kudzu (Pueraria lobata) |
slingeren |
knol, blad als spinazie, eetbare bloemen |
*zeer hoge groeisnelheid in zuiderse klimaten. Bij ons zou de plant niet invasief zijn. *vlinderbloemige: fixeert stikstof *Nog niet getest |
|
Kaukasus spinazie (Hablitzia tamnioides) |
slingeren |
Blad als spinazie |
Trage start. Pas vanaf tweede jaar begint de plant sterker te groeien |
|
Hartzaad (Cardiospermum halicacabum) |
ranken |
Blad en jonge scheuten als spinazie |
*Klimaatzone op randje. Op een zonnige plaats planten. *Nog niet getest |
|
Todok (Codonopsis lanceolata)
|
slingeren |
knollen |
*Zeer decoratieve bloemen (todok is lid van de campanula familie) *Nog niet getest |
|
Yam (Dioscorea spp.) |
slingeren |
Knollen (ondergronds en bovengronds gevormd in de oksels van de planten) |
*Zeer veel soorten, op grote schaal wordt D. chinensis verbouwd. *Nog niet getest |
|
Klimasperge (Asparagus verticillatus) |
slingeren |
Asperge |
Nog niet getest |
|
Chocoladerank (Stauntonia hexaphylla) |
slingeren |
fruit |
*Zou groen blijven in de winter! *Op warme plaats planten. *Min. 2 planten nodig voor bestuiving *Nog niet getest |
|
Passiefruit (Passiflora spp.) |
takranken |
fruit |
*Zeer veel soorten. Ook zogenaamde siersoorten leveren eetbaar en meestal ook lekker fruit *Vorstgevoeligheid varieert. |
|
Bramen en frambozen (Rubus spp.) |
Stekels (ondersteuning bij het klimmen kan nodig zijn) |
vruchten |
Groeikracht tussen soorten en rassen onderling verschilt heel sterk. |
|
Roos (Rosa spp.) |
Stekels (ondersteuning bij het klimmen kan nodig zijn) |
Rozenbottels en rozenblaadjes |
De mate waarin rozenbottels geproduceerd worden evenals de grootte en smaak variëren sterk per soort. Best opzoeken voor planten |
Foto's: linksboven: kiwi; rechtsboven: jonge Hablitizia plant in pot; Linksonder; kiwibes ; rechtsonder: hop
Foto: Kudzu (Pueraria lobata) in de plantentuin van Meise.
Foto's: Heel wat siervarëteiten van Passiflora produceren in de nazomer lekkere vruchten.
Extra uitleg bij de lijst
vermelding spp.: De afkorting spp. staat voor species pluralis. De vermelding spp. bij de wetenschappelijke naam wijst er op dat er meerdere soorten van een plantengeslacht als klimmer kunnen aangewend worden. Bijvoorbeeld in het geslacht Passiflora kunnen zowel Passiflora caerulea, P. edulis, P. ligularis, enz... als klimmer gebruikt geplant worden.
Klimplant of leiplant?: De lijn tussen lei en klimplanten is soms dun. Bijvoorbeeld bramen (Rubus spp.) zijn in wezen geen echte klimplanten maar in de juiste condities of met wat hulp kunnen ze zich wel zo gedragen. Het ras heeft vaak ook een zeer grote invloed of een plant zich eerder als klimmer of leiplant gedraagt.
Klimmechanisme: niet iedere klimplant hijst zich omhoog op dezelfde manier. Sommige planten gebruiken ranken, andere winden zich rond andere planten.
Eetbare klimplanten, er zijn er heel wat die niet in de lijst staan
Deze lijst werd ooit geboren als lijst van kandidaat klimplanten die ik kon gebruiken bij de aanleg van mijn tuin. In de loop der jaren groeide ze gestaag uit. Iedere keer ik in een boek iets over eetbare klimplanten vond ging dat de lijst in. De bedoeling van de lijst is inspiratie bieden aan tuiniers om eens eens eetbare klimmer in de tuin of langs de gevel uit te proberen.
Volledig is de lijst absoluut niet en wil ze zelfs niet zijn. Heel wat eetbare klimmers ontbreken. Peper (Piper nigrum), rotan (Calamus rotang), vanille (Vanilla planifolia), Landolphia spp. om er enkele gekende te noemen werden niet opgenomen omdat ze samen met vele andere tropische en substropische klimmers jammer genoeg niet geschikt zijn voor ons klimaat.
Voorts werden in de lijst enkel planten vermeld waarvan er weinig discussie is over de eetbaarheid er van. Je wil waarschijnlijk liefst zorgeloos genieten van je klimplant, niet? Maar ook al staat aangegeven dat een plant eetbaar is. Wees altijd voorzichtig als je voor de eerste keer iets probeert. Iedere persoon reageert immers anders door gevoeligheid voor een bepaalde stof of medische achtergrond.
Ons geëxperimenteer met klimplanten is nog lang niet gedaan. We hebben ondertussen al heel wat ervaring opgedaan met een deel van de opgelijste soorten maar lang nog niet met allemaal. Een mens moet ieder jaar blijven bijleren en vooral kunnen blijven dromen. Op mijn variabel verlanglijstje staan daarom altijd andere soorten die ik nog eens wil uittesten in de tuin. Op dit moment zijn dat: klimasperge, Akebia, kudzu, todok, en yam. Als je planten hebt van de onderstreepte soorten of weet waar ze te koop worden aangeboden mag je het me altijd laten weten.
Hopelijk heb ik je verder geholpen op weg naar een verticale tuin. Wie weet groeit de lijst in nog wat extra jaren uit tot een heus boek met uitgebreide beschrijvingen, rassen en foto 's.
