Kornoelje, 4 dubbel plezier in keuken en tuin

Makkelijke planten krijgen niet altijd de aandacht die ze verdienen. Kornoelje (Cornus mas) is zo 'n plant waar we wel eens durven over kijken. Nochthans heeft deze struik heel wat te bieden. Eén van de eerste fruitgewassen die bloeien in het voorjaar, massa 's bessen en nog veel andere oogsten. Verder trekt de plant zich niks aan van nachtvorst en koude en kan je in zowat iedere vorm kweken. Als haag, boom, leifruit of vrijstaand in je voedselbos. Het kan allemaal. Ieder jaar leren we dit gewas een klein beetje beter kennen. Maar er blijft nog heel, heel veel te testen. Stukje bij beetje komen we er wel. 

Uitbundige winterbloeier

Februari is de maand waarin kornoelje de show steelt. Heel lang voor de meeste gewassen wakker worden trakteert de plant ons op mooie bloemen. Ook al zijn de bloemen klein, ze vallen erg op omdat de bloemen verschijnen op een kale plant. Van de gele bloemenzee wordt je instant vrolijk. De bijen ook. Voor bijen is kornoelje een belangrijke bron van stuifmeel. In februari bloeit er nog niet zoveel dus een extra stuifmeelbron is voor insecten die ontwaken na een lange winterslaap extra belangrijk. 

Olijfjes

Net voor de bessen rijpen en verkleuren, in augustus en begin september, kan je de nog groene bessen plukken en inmaken als surrogaat olijven. Dit hebben we zelf nog niet gemaakt maar wel kunnen proeven vorig jaar op de voedselbosnetwerkdag van Avansa Oost-Brabant. Fantastisch! Ze gelijken niet alleen qua vorm op olijven maar ook qua smaak. Olijven uit het noorden dus :-)

Bessen, massa 's bessen

Heel uitzonderlijk, we breken een lans voor een plant waar we zelf heel wat moeite mee gehad hebben om die te laten dragen. Een klein beetje uitleg is hier op zijn plaats. In 2017 gingen de eerste twee grootvruchtige kornoeljes de grond in, "Slowianin" en "Panchavero". De planten hadden het lastig, heel lastig om weg te groeien. Dat gebeurt wel vaker als je iets nieuw aanplant. Normaal is dat na twee jaar wel verholpen. Bij de kornoeljes dus niet. Het bleef lastig voor ze tot we ze in 2021 verplant hebben naar het eetbaar park. In 2023 konden we de eerste vruchten plukken. Waarom ze het zo slecht deden in onze achtertuin is een raadsel. Wat onze tuin te droog? Hadden ze het moeilijk omdat er voordien coniferen stonden? Het antwoordt zullen we nooit kennen.

Ons verhaal blijkt de uitzondering. Zowat iedereen die kornoelje aanplant zegt dat het een gemakkelijke plant is. We hebben kornoeljes ook in andere tuinen opgevolgd en we kunnen dat beamen. De groei gaat vlot en de oogst is groot, heel groot! Volwassen kornoeljes kunnen tientallen kilo 's bessen dragen.

Smaak en pluktijdstip zijn nog aandachtspunten. In het Oosten is er heel wat selectie en veredelingswerk gebeurt om rassen te selecteren met een zoete smaak. Ook die rassen moeten voldoende lang kunnen afrijpen aan de plant. Pluk je ze te vroeg dan is de smaak echt wrang. Eens rijp kunnen ze op de grond vallen. Ook speelt het weer dat we krijgen in het najaar een grote rol. Zonnige nazomers zijn veel beter dan natte. Zoals gezegd. We doen nog volop ervaring op. Door een donatie van lid Roger verkregen we een collectie van maar liefst 9 rassen (allemaal volwassen planten). In totaal hebben we nu 10 rassen Cornus mas die we de komende jaren kunnen gaan beoordelen. Wordt vervolgd dus.

Kizil

In onze keuken is kornoelje een grote onbekende. In het oosten is dat niet zo. De vrucht wordt er in grote hoeveelheden verwerkt en...gedroogd. Elena werd geboren in Oezbekistan en leerde van kindsbeen af koken met gedroogde kornoeljebessen. Voor haar zijn die dan ook onmisbaar. Vanaf dit jaar zullen we zelf voldoende bessen hebben voor eigen gebruik. Als oktober zonnig genoeg is zullen we die zelfs nog droog krijgen in de zonnedroger. Anders zal het drogen op de stoof worden. 

Voor welke gerechten Elena kizil nodig heeft? Vooral voor Plov. Een rijstgerecht waarin wortel, look en kizil een hoofdrol spelen.