Aardpeer: over gigantische oogsten en de zoektocht naar recepten

topinambour

 

Heb je een ongebruikt stukje grond, een verloren hoekje waar je niet weet wat mee te doen? Zet er dan aardpeer (Helianthus tuberosus) op. Een uiterst productieve groente die niet al te veel eisen stelt aan zowel de grond als de tuinier qua tijdsbeslag. Een half uurtje werk investeren, per jaar wel te verstaan, dat is het enige dat je hoeft te doen om een overvloed aan aardpeer te kunnen oogsten.

   

 

 

 

In 2014 oogsten we 11 kg van ons aardpeerperceel. In 2015 20,6 kg. De border is 4,1 m² groot. Dat betekend dat aardpeer een productie gaf van 2,68 kg/m² in 2014 en 5,02 kg/m² in 2015. Niet slecht voor een half uurtje werk per jaar zou ik zeggen. Zeker als ik de winkelprijzen bekijk waar aardpeer aangeboden werd tussen de 3 en 4 euro per kilogram (prijzen december 2015). Aan deze prijzen gerekent levert het een aardig uurloon op voor mensen die het graag economisch uitdrukken.

 

Waarom is aardpeer zo 'n onbekende groente?

Als aardpeer zo zorgeloos te telen is waarom is het dan zo 'n onbekende groente? Wel, laten we eerlijk zijn. De grootste uitdaging zit hem niet in de teelt maar wel het gebruik in de keuken. Of beter gezegd in het leren omgaan met deze groente. Aardpeer veroorzaakt vaak winderigheid na het eten ervan. Dat is niet zo aangenaam voor collega 's en huisgenoten maar ook voor jezelf. Gevoelige personen kunnen er zelfs buikkrampen aan over houden. Daar is een oplossing voor. Een heel simpele oplossing eigenlijk. Bereid de aardperen minstens een dag op voorhand. Door ze een dag op voorhand te bereiden en op het moment dat je ze wil eten een tweede keer op te warmen verdwijnt dit nadeel nagenoeg compleet.

aardpeer

Foto 's: links: de knollen van aardpeer zie je vooraan op de foto, achteraan ligt er één langwerpige knol van zonnewortel; rechts: jonge aardpeerplanten

 

Wat vang je aan met aardpeer in de keuken?

Bereiding van aardpeer, daar kan je verschillende kanten mee uit. Twee van onze favoriete receptjes om de knol te bereiden zijn aardpeermousse en aardpeer gewoon opbakken in de pan. Ik sorteer de aardperen apart uit voor ieder recept. De grilligste vormen om mousse te maken, de wat minder onregelmatige exemplaren om op te bakken. Dat heeft vooral te maken met de voorbereiding, het poetsen van de aardperen. Grillige vormen opkuisen is niet altijd even simpel. Om mousse te maken is het niet zo erg als er nog een spoortje grond aan hangt. Je verwijderd de schil toch voordat je de mousse bereid. Gebruik je aardperen om op te bakken dan is het een ander verhaal want je laat de schil er aan. Bij het opbakken kan het nogal tussen de tanden knarsen als je wat grond vergeten bent.

Werkwijze aardpeermousse: Je kookt de aardperen ongeschild tot ze gaar zijn. (Pas op, de kooktijd van aardpeer is een stuk korter dan die van aardappelen) Dan giet je ze af en kan je de aardperen uiterst simpel van hun schil ontdoen. Als je met je vingers wat druk zet op de aardpeer komt de schil vanzelf los zonder een mes of ander gereedschap te hoeven gebruiken.

Aan de gepelde aardperen kan je nootmuskaat, peper en zout naar smaak toevoegen evenals een klein scheutje room. Even bewerken met een staafmixer en de mousse is klaar. Als de mousse afgekoeld is in de koelkast zetten en s' anderendaags terug opwarmen alvorens te serveren omwille van de eerder vermelde preventie van winderigheid.

Aardpeer opbakken: De aardperen keurig schoonmaken met een afwasborstel of iets dergelijks. Daarna in gelijke plakjes van een halve centimeter dik snijden en opbakken in de pan met toevoegen van een paar teentjes look, peper en zout. Je kan ook experimenteren met nog wat andere smaakmakers, bijvoorbeeld knolselderblad of gember.

 gebakken aardpeer

Foto: aardpeer gebakken in de oven samen met pastinaak

 

(Aard)peren  met (aard)appelen vergelijken

Appelen met peren vergelijken dat hoort men niet te doen. Geldt dat ook voor het vergelijken van aardappel en aardpeer? Even een kort overzicht van de verschillen tussen beiden zodat je een completer beeld krijgt van de groente. Gelijk heb je dan een heel overzicht van de teelt.

  • Vaak wordt beweerd dat aardpeer slecht bewaard. Ik moet zeggen ik heb daar amper iets van ondervonden. Au contraire, Qua bewaring moeten aardperen niet onderdoen voor aardappelen. Inderdaad als je de aardperen in de koelkast bewaard of gewoon los in de kelder of een andere opslagplaats dan zullen ze niet bewaren. Aardpeer wordt niet groen als ze wat licht zien zoals aardappel maar droogt wel veel sneller uit dan deze laatste. Daarom bewaren wij ze altijd in een ton met vochtig zand. Op deze manier zijn ze een paar maanden houdbaar en kunnen we het perceel in het late najaar in één keer oogsten. Ik rooi ze graag allemaal in één keer omdat ik dan niet moet rooien in natte omstandigheden die minder goed zijn voor de grond. Een bijkomend voordeel is dat ik het perceeltje in één keer van een laag mulch kan voorzien. Gaan de aardperen schieten tijdens de bewaring dan is dat geen probleem. De scheuten zijn eetbaar in tegenstelling tot aardappel. Wel heb ik tot hiertoe nog niet meegemaakt dat dat de aardperen uit zichzelf gaan schieten in de bewaring voor april. Je zou de scheuten kunnen forceren in de wintermaanden door aardperenknollen opgeplant in potgrond op een warme plaats te zetten. Dat staat nog op mijn lijst van tuinexperimenten.
  • Aardpeer verdraagt in tegenstelling tot aardappel vorst. Hierdoor kunnen ze geteeld worden als een meerjarige groente. In het najaar oogst je wat je nodig hebt. De knollen of stukjes van knollen die in het perceel achterblijven bij het rooien schieten in het voorjaar gewoon terug uit zodat je het jaar er op opnieuw kan oogsten.
    Ziekten en plagen zijn een grote onbekende voor aardpeer. Dat vindt ik eigenlijk een enorme plus in vergelijking met aardappel waar de aardappelziekte (Phytophthora infestans) serieus roet in het eten kan gooien (tenzij het om een resistent aardappelras gaat). De robuustheid van aardpeer vereist gewoon minder planning en omkijken naar de teelt gedurende het groeiseizoen. Het enige diertje dat wel eens aan je aardperen durft zitten zijn woelmuizen/ratten. In mijn tuin gaat het over een minimale aantasting. Ik heb toch aardperen genoeg ik maak me geen zorgen als er een paar aardperen opgegeten worden. Uitbreiden zullen de woelers niet doen want een favoriete bezigheid van onze trouwe viervoeter is deze knaagdiertjes opsporen en ze heel kordaat en permanent het knagen afleren.
  • Een aardpeerplant is een pak hoger dan een aardappelplant, reken op circa 2 m. Denk daar aan bij aanplant zodat ze andere planten niet overschaduwen of... overgroeien want de plant durft te woekeren. Doe je voordeel zowel met de hoogte als het woekeren.
    De hoogte: ergens achteraan de tuin of border (lees wel kader aardpeer...invasief gewas?)
    Woekeren: Een oplossing is om de plant op een wat moeilijker stuk tuin te zetten, waar andere gewassen het moeilijk hebben. De plant stelt toch weinig eisen zowel qua bemesting als watervoorziening. Vooral dit laatste vind ik interessant. Want:
  • Aardpeer kan veel beter tegen droogte dan aardappelen. Tot hiertoe stonden mijn aardperen ergens achteraan de tuin vlak naast een conifeerhaag die een geduchte concurrent is voor water in de zomer. Ook al hangen de aardpeerplanten af en toe eens slap. Ze produceren lustig door. Aardappelen die niet genoeg water krijgen daar hoef je, buiten een paar aardappels ter grootte van een knikker, geen oogst van te verwachten.
  • Aardappelen zijn een mooi siergewas, zeker als ze in bloei staan. Aardpeer zal je bij ons meestal niet zien bloeien. Toch kan je hier een mouw aan passen. Een zustergewas van aardpeer waarvan de teelt overigens gelijkloopt met die van aardpeer is de zonnewortel (Helianthus strumosus). De kans om in het (late) najaar mooie gele bloemen als extra te zien verschijnen bij zonnewortel is groter dan bij de meeste aardpeerrassen. Een ander verschilpunt tussen de twee zijn de knollen. Die zijn bij zonnewortel veel regelmatiger van vorm. De vorm van de zonnewortelknollen kan je vergelijken met een torpedo, ze hebben geen onregelmatige uitstulpingen. Een andere mogelijkheid is om een aardpeerras aan te schaffen dat bloeit in onze contreien. Maar….informatie over rassen en hun eigenschappen is al niet makkelijk te vinden. Correct gelabeld plantmateriaal vinden is nog moeilijker. Als de plant al ergens verkocht wordt is het meestal onder de naam aardpeer en heb je het raden naar het ras. Bij mijn planten is dat niet anders. Er is vast en zeker ruimte voor verbetering door hier meer aandacht aan te besteden aan het correct labelen van rassen in de handel.

 

Aardpeer=invasief gewas?

Aardpeer kan tegen vorst en droogte en stelt weinig eisen aan zijn standplaats. Kortom het is een sterke plant die zoals gezegd kan gaan woekeren. Ook in de natuur. Aardpeer staat te boek als invasieve plant. Gooi resten van knollen en schillen daarom zeker en vast niet in bos, berm of natuurgebied dan vormt het invasieve karakter geen bedreiging voor onze natuur.

Wat als je van de plant vanaf wil? Bijvoorbeeld, als je hem iets te ver hebt laten woekeren of als je na een paar jaar je perceeltje verplaatst (ik verplaast mijn perceel om de drie jaar)?

Eerst en vooral in het najaar de aardpeer goed rooien. Om de overblijvende knollen uit te putten heb je wel wat mogelijkheden.
De plaats als compost/mulch opslag gebruiken. Dit werkt alleen als je minstens een halve meter materiaal aanbrengt.
Zwarte folie over het perceel leggen tot in het late voorjaar. Doe je dit dan kan je de gebleekte scheuten die te voorschijn komen opeten
Op de plaats waar aardpeer stond kippen (of schapen als je tuin groot genoeg is) plaatsen.
Planten die in voorjaar tevoorschijn komen uitgraven en uitdelen, ruilen of verkopen

Mogelijkheden genoeg om de aardpeer onder controle te houden als je creatief bent . Ik zou zeggen doe je voordeel met de groeikracht van de plant. Maak er gebruik van maar vecht er niet tegen...

 

 Aardpeer: het verdict

De vergelijking aardpeer-aardappel hierboven is geen pleidooi om aardappelen uit je tuinplan te schrappen en helemaal te vervangen door aardpeer. Neen, zeker niet. Wel om je teeltrisico's te spreiden en het werk in je tuin te verminderen en om de aanzet te geven om de aardpeer eens uit te proberen. Zowel in de tuin als de keuken waar aardpeer een vervanger kan zijn voor aardappel als begeleider van gerechten. Vindt je de naam aardpeer te ordinair, dan kan je ook gewoon topinambour of Jeruzalem artichokes op je menukaart zette. Dat klinkt niet slecht.
We leren nog maar omgaan met deze groente. Een massa aan verschillende gebruiken in de keuken en daarbuiten zijn waarschijnlijk nog uit te vinden voor deze makkelijk en immer producerende groente.
Het is een soort verzekering om iets te oogsten als er iets mis ging met je aardappelen. Of als je door tijdgebrek geen aardappelen geplant hebt in het voorjaar. Onderschrijf de verzekeringspolis en plant wat aardpeer aan zodat je er zelf mee kan gaan experimenteren.

 

De teelt van aardpeer in het kort

  • neem een aardpeerknol (Lukt ook met aardperen die je in de winkel koopt) en plant de knol op een diepte van circa 10 cm en een tussenafstand van 40 cm
  • plant aardpeer op je moeilijkste tuinperceel. Het is een makkelijke groeier
  • hou rekening met de hoogte van de plant in de zomer (2-3 m) ivm beschaduwing van andere gewassen
  • oogsten kan vanaf de herfst
  • de plant komt ieder voorjaar opnieuw tevoorschijn vanuit de ondergrondse knollen

 Word jij ook lid?

enkele ledenvoordelen:

  • kortingen: maar liefst 20 % korting op aankoop van struiken en bomen, 20 % op zaden en 10 % op deelnameprijs van cursussen en workshops die we organiseren 
  • Deelname aan leerrijke evenementen: bijvoorbeeld proeverijen van fruit
  • Toegang tot exclusieve rassen en plantensoorten uit onze collectie. Niet alleen als opgekweekt plantgoed. Binnenkort komen er ook stekken en enten beschikbaar voor leden

 lidmaatschap 2024

Lid worden kan hier

Doorzoek de site

 

pcNieuwsbrief

Schrijf je in en blijf op de hoogte van al onze acties.

 

Kies alle manieren waarop u wilt horen van Haal meer uit je tuin vzw:

U kunt zich op elk moment afmelden door te klikken op de link in de voettekst van onze e-mails. Voor informatie over ons privacybeleid, bezoek onze website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.

 

 

 

Vzw Haal meer uit je tuin
Regentwijk 17
3890 Gingelom

Ondernemingsnummer BE 0670.733.818
Rekeningnummer IBAN: BE67 9731 7244 2287
e-mail: haalmeeruitjetuin@gmail.com

Op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je in op de nieuwsbrief (bovenaan de pagina) of volg de instagram- of facebookpagina van haal meer uit je tuin

 | Algemene voorwaarden | | GDPR en privacybeleid |